Hoe Zonnepark Branderwal zich ontwikkelt tot regionale energiehub

Met fruitteelt tussen de panelen, lokale waterstofproductie en binnenkort batterijopslag ontwikkelt Zonnepark Branderwal zich tot regionale energiehub met veel meer dan alleen zonnestroom. ‘Energietransitie is een serieuze zaak. Als we het niet goed doen, hebben we een groot probleem.’

‘Verduurzaming zit in mijn bloed’, zegt ondernemer Brand Jan van den Bosch. Afkomstig uit familiebedrijf Bosch Beton startte hij in 2019, samen met zijn vader Gert, het bedrijf Energeion dat zich specialiseert in duurzame energieprojecten. Hun eerste project was de ontwikkeling en de bouw van Zonnepark Branderwal, op de voormalige locatie van hun verhuisde betonfabriek aan de rand van het Gelderse dorp Kootwijkerbroek (gemeente Barneveld). ‘We wilden die plek op een duurzame en maatschappelijk verantwoorde manier invullen’, zegt Brand Jan. Een zonnepark leek daarvoor een goede optie. Bovendien paste dat in het beleid voor zon op land van de gemeente Barneveld en kon het bijdragen aan de RES-doelen.

Opbrengsten blijven in de regio

‘Met een aantal specialisten hebben we veel zelf gedaan’, vertelt Brand Jan. ‘Van het maken van het ontwerp en het aanvragen van de vergunningen tot het selecteren van de juiste bedrijven en het betrekken van omwonenden. Wij houden het hele proces graag in eigen hand en werken met partijen uit de regio. Dat is voor ons heel belangrijk.’ Brand Jan en zijn collega’s kozen voor zonnepanelen die hoger boven de grond staan, zodat je het land eronder voor andere bestemmingen kunt gebruiken. Een groene wal onttrekt de panelen aan het zicht en bloem- en kruidenrijke grasmengsels dragen bij aan natuur en biodiversiteit. Via coöperatie Duurzaam Kootwijkerbroek konden inwoners door de aanschaf van een certificaat meedoen in het zonnepark en delen in de opbrengst. De duurzaam opgewekte stroom wordt geleverd aan het elektriciteitsnet. ‘We konden daar destijds nog transportcapaciteit voor krijgen bij netbeheerder Liander’, aldus Brand Jan.

Uitrollen van Agri-PV

Het zonnepark draait sinds januari 2024: de ruim 40 duizend zonnepanelen wekken samen jaarlijks zo’n 26 MWh aan zonnestroom op, genoeg voor ruim 7 duizend huishoudens. Maar voor Brand Jan is dat niet het einde van het verhaal. Hij wil met het zonnepark veel breder bijdragen aan de energietransitie, het oplossen van netcongestie en de regionale economie. Zo richt hij zich met het bedrijf GreenRack op het uitrollen van Agri-PV: het combineren van zonnepanelen met landbouwactiviteiten. ‘De toekomst van zon op land ligt in Agri-PV’, zegt hij. ‘Op Branderwal doen we nu proeven met diverse teelten en we experimenteren met verschillende dekkingsgraden van de zonnepanelen. Daarmee kunnen we bij nieuwe projecten de lichtinval op de gewassen sturen en per teelt de optimale stand van de panelen bepalen.’

Waterstof maken met zonnestroom

Naast Agri-PV ziet Brand Jan ook kansen in het produceren van waterstof. ‘We volgen die ontwikkeling al sinds 2018’, zegt hij. ‘We zien waterstofproductie als een interessante manier om onze duurzame stroom in de regio te kunnen gebruiken.’ Zo kwam hij op het spoor van XINTC, een innovatief bedrijf uit Eerbeek dat modulaire plug-and-play elektrolysers ontwikkelt die je direct kunt koppelen aan zonneparken. De elektrolyser-systemen van XINTC zijn volledig vrij van edelmetalen en membranen, werken zonder omvormers en batterijen, en zetten groene stroom effectief om in waterstof. ‘Wij zochten een locatie om onze technologie te testen en te demonstreren’, vertelt Thorsten, Director Business Development van XINTC. ‘En Zonnepark Branderwal wilde kijken of het mogelijk was om waterstof te maken met zonnestroom.’ Daarin vonden de twee elkaar: XINTC begon zes jaar geleden met een klein laboratorium en een Scientific Center op het zonnepark in Kootwijkerbroek. Intussen staat er een volwaardig commercieel elektrolyser-systeem. ‘De eerste waterstof is geproduceerd’, zegt Thorsten. ‘Tot nu toe zijn dat kleine hoeveelheden, maar het is de bedoeling dat we gaan opschalen, zodat onze groene waterstof gebruikt kan worden door afnemers in de buurt. Denk aan industriële bedrijven die willen verduurzamen, tankstations en transport.’ Door een deel van de zonnestroom direct in te zetten voor waterstofproductie zorgt Branderwal ook voor meer ruimte op het elektriciteitsnet. ‘We sluiten daarvoor een capaciteitssturend contract (CSC) met de netbeheerder’, zegt Brand Jan. ‘Waarin we afspraken maken over het tijdelijk beperken of verplaatsen van afname of teruglevering van stroom om zo het elektriciteitsnet te ontlasten tijdens piekuren.’

Samenwerking met energiehub Harselaar

Met de productie van waterstof ontwikkelt Zonnepark Branderwal zich van leverancier van zonnestroom tot klein, lokaal energiesysteem, dat zich binnenkort nog versterkt met batterijopslag. ‘We hopen in de loop van volgend jaar grootschalige batterijopslag operationeel te hebben op het zonnepark’, zegt Brand Jan. ‘We hebben de vergunning daarvoor aangevraagd.’ Dat alles maakt het zonnepark een aantrekkelijke partner voor het Barneveldse bedrijventerrein Harselaar, dat op hetzelfde onderstation is aangesloten. ‘Wij hebben nog 50 hectare nieuw bedrijventerrein, zegt regisseur Wicha Benus. ‘Daar willen we 30 hectare nieuwe kavels uitgeven aan bedrijven, maar vanwege netcongestie is het niet mogelijk daarvoor aansluiting te krijgen op het stroomnet. We kijken nu of we samen met Zonnepark Branderwal een multimodale energiehub van de grond kunnen krijgen, waarbij zij direct stroom en waterstof gaan leveren aan bedrijven op ons terrein.’ Intussen is hiervoor een publiek-private samenwerking gestart met de gemeente en onder andere het zonnepark. Wicha: ‘Samen kijken we hoe we dit, in overleg met de netbeheerder, technisch, juridisch, organisatorisch en financieel kunnen vormgeven.’

Doorpakken met de energietransitie

Brand Jan en Thorsten zien toekomst in kleine, lokale energiesystemen om de energietransitie vooruit te helpen, duurzame energie ten goede te laten komen aan de regio én bij te dragen aan oplossingen voor netcongestie. Zorg daarbij vooral dat je klein begint, adviseert Thorsten. ‘Begin met een overzichtelijke decentrale elektrolyser voor afnemers in de buurt, die je vervolgens kunt opschalen wanneer de behoefte aan in waterstof groeit.’ Onderschat ook de complexiteit niet, voegt Brand Jan toe. ‘Het vormen van een energiehub is technisch gezien niet zo moeilijk, maar er zijn veel haken en ogen rond wetgeving, contracten, verdienmodellen en verschillende belangen.’ Maar we moeten wel doorpakken, vindt hij. ‘De energietransitie is een serieuze zaak. Zeker met alle onrust in de wereld moeten we voor onze energievoorziening minder afhankelijk worden van anderen.’ Brand Jan roept de landelijke overheid dan ook op om met een aanvalsplan te komen om netcongestie aan te pakken en de energietransitie te versnellen. ‘Dat lijkt me een mooie nieuwe invulling voor de RES’, zegt hij. ‘Kijk waar de knelpunten zitten, en pak je rol vanuit de overheid met regisseurs die mandaat krijgen om beslissingen te nemen. Energie is een eerste levensbehoefte. Als we dit niet goed doen, hebben we een groot probleem.’

Meer informatie

Contact:
Brand Jan van den Bosch, Energeion, brandjan@energeion.nl
Thorsten Holtmüller, Director Business Development XINTC, tho@xintcglobal.com
Wicha Benus, regisseur MCEH Harselaar, wicha@innoconnect.nl

Bron: NP RES